Het bronnenboek
Op deze site staan kunstbronnen die je als extra inspiratie aan je leerlingen kan geven. Zowel gezamenlijk op het digibord als om leerlingen zelf in te laten kijken ter inspiratie. Bij elke categorie staan verdiepende en kunstbeschouwende vragen. Bij de lesbrieven van de makersmissies is voor de meest passende bron gekozen maar voel je vrij de bronnen in andere lessen aan te bieden. De bronnen zijn opgedeeld in zeven categorieën:
1. Constructies
2. Materialen
3. Esthetica
4. Filosofie
5. Techniek/ uitvinder
6. Interdisciplinair
7. Engagement
Constructies
Een constructie is het dragende of het verbindende onderdeel van een bouwsel. Het is de manier waarop iets in elkaar zit zonder dat het in elkaar stort. Er zijn veel verbindingen mogelijk. Denk bijvoorbeeld aan iets bouwen met LEGO of Kapla. Deze kunstenaars gebruiken interessante en bruikbare constructies. Verdiepende vragen constructies:
• Welke constructies zie je allemaal in het werk?
• Welke verbindingen zou jij kunnen gebruiken?
Bron 1. Jean Tinguely
Jean Tinguely (1925-1991) was een Zwitserse schilder en beeldhouwer.
Tinquely is vooral bekend om zijn speelse spektakelmachines met interessante constructies die geluid maken.
Hij zei ‘Alles moet in beweging!’
Bekijk de filmpjes:
• Fatamorgana, Meta-Harmonie IV, 1985 Museum Tingeuly
• 99 SECONDS OF: JEAN TINGUELY / MUSEUM KUNSTPALAST
• Art Machines Machine Art at Museum Tinguely part 1
Materialen
Materialen zijn de spullen die uitvinders nodig hebben om een kunstwerk te kunnen maken. Soms is een materiaal sterk, mooi van kleur of juist erg licht. Soms moet je goed zoeken naar de juiste materialen, maar soms kun je ze gewoon in huis vinden.
Verdiepende vragen materialen:
• Welke materialen van het kunstwerk zou je kunnen vinden in je eigen huis?
• Welk materiaalgebruik van de kunstenaars vond jij het meest verrassend? Wat vond je vooral verrassend? De kleur, dat het sterk was of juist de vorm?
• Wat vindt jij belangrijker: De schoonheid van het materiaal of de praktische eigenschap van het materiaal?
Bron 2. Studio Zimoen
Studio Zimoun (1977-nu) is een Zwitserse kunstenaar die het meest bekend staat om zijn geluids-sculpturen en grote kunstwerken. In zijn werk combineert hij simpele materialen zoals kartonnen dozen, plastic zakken, papier en katoen met technische elementen zoals motoren, ventilators en speakers.
Bekijk:
• Verzameling van verschillende installaties Studio Zimoun
Bron 3 Bosch en Simons
Bosch en Simons (1985-nu) is een Nederlands kunst duo. Ze zijn bekend geworden met hun voorstellingen met uit zichzelf werkende muziekmachines. In die machines maken ze gebruik van al bestaande materialen zoals: glazenflessen, metalenplaten, springveren maar bijvoorbeeld ook water.
Bekijk:
• Springtide, 2019 Bosch en Simons
Esthetica
Mooi, wat betekent dat eigenlijk?. Het leuke aan ‘mooi’ is: Iedereen vindt iets anders mooi. Esthetica betekent nadenken over alles wat schoonheid is binnen de kunst.
Verdiepende vragen esthetica:
• Wanneer is iets mooi?
• Wat vinden (bijna) alle mensen mooi?
• Wat is belangrijker: Schoonheid of de functionaliteit van een product/kunstwerk?
• Hoort kunst altijd mooi te zijn?
Bron 4 Jelle Mastenbroek
Jelle Mastenbroek (1988-nu) is een jonge Nederlandse ontwerper. In zijn werk vertelt hij graag een boodschap maar wel met een knipoog. Ook wil hij dat zijn werk er mooi uit ziet. Hij werkt zijn werk heel netjes af en zet het zorgvuldig in elkaar. Het moet voor hem kloppen tot in de kleinste details. Dit zie je terug in zijn werk Splendour Lender. Na een concertje van deze muziekpronkkast krijg je gewoon je geld weer terug. De boodschap die Mastenbroek hierbij wil geven aan zijn publiek is: ‘hecht niet te veel waarde aan geld maar hecht wel waarde aan geluk’.
Bekijk:
• Splendour Lender Jelle Mastenbroek
Bron 5 Wintergartan
Wintergartan (2012-Nu) is volksmuziekband uit Zweden die gebruik maakt van zelf gemaakte elektronische muziekinstrumenten. Deze instrumenten zijn bijna allemaal ontworpen en gemaakt door bandlid Martin Molin. ‘The Marble Machine’ is hun bekendste muziekmachine. In het filmpje kan je het opbouwen van de machine vanaf het begin volgen tot het moment dat hij volledig bruikbaar is. De machine werkt niet alleen heel goed maar ziet er ook nog eens een keer super spectaculair uit.
Bekijk:
• The marble machine Wintergartan
Filosofie
Filosofie betekent houden van of verlangen naar wijsheid. Filosofie is grote vragen stellen aan jezelf en aan de omgeving. Kinderen zijn vaak beter in filosoferen omdat ze nog lang niet alle antwoorden weten, in tegenstelling tot volwassenen. Sommige makers stellen ons deze grote vragen door middel van kunstwerken.
Verdiepende vragen filosofie:
• Welke geluiden hoor je als hier?
• Vind jij deze compositie een kunstwerk en waarom wel/niet?
• Wanneer is iets kunst?
Bron 6 John Cage
John Cage was een vernieuwende componist. Hij stelt graag filsosofische vragen via zijn kunst. In 1952 schreef hij een compositie met de naam 4’33’’. Het is een muziekstuk zonder muziek. Maar er is wel geluid te horen tijdens de uitvoering van het stuk. De kijkers en de omgeving van het muziekstuk maken geluid. Geluiden die we altijd horen maar ons niet opvallen zijn het muziekstuk. Volgens de componist bestaat er niet iets als stilte. Er is altijd wel iets te luisteren. Zelfs al doen we ons best om volledige stilte te vinden, het lukt ons niet. Is dat zo, bestaat volledige stilte niet? Wat denken jullie?
Bekijk:
Techniek & uitvinder
Uitvinders zijn mensen die iets bedenken, ontwerpen of maken wat nog niet bestond. Hierbij gebruiken ze oude en moderne technieken. Technieken zijn zowel de kennis als de hulpmiddelen die nodig zijn om machines te ontwerpen en te laten werken.
Verdiepende vragen:
• Is er een techniek in de kunstwerken die je zelf zou willen gebruiken?
• Mogen kunstenaars en uitvinders ideeën van elkaar gebruiken?
• Wanneer is het stelen en wanneer is het verbeteren?
Bron 7 Amy Whittle
Amy Whittle (2012-Nu) is een jonge Arnhemse ontwerper. Ze houd zich bezig met de interactie tussen mens en een kunstwerk/ techniek. Het werk Conductive Ritual is een draagbaar muziek instrument dat op de drager geplaatst wordt op een bijzondere manier.
Meer informatie en video’s:
• Conductive ritual Amy Whittle
Bron 8 Maywa Denki
Maywa Denki (1960-nu) is een Japans bedrijf dat ooit begon met het maken van stofzuigerslangen. Toen de zonen van de oprichter het bedrijf in 1993 het overnamen hebben zij er een kunstenaars collectief van gemaakt. Samen ontwierpen ze instrumenten die niet op normale instrumenten leken. Sommigen lijken wel een kledingstuk en met anderen kun je dansen. In 2010 ontwierpen ze de Otomatone. Een vreemd uitziende synthesizer die razend populair werd op het internet. Zo kan je zien hoe ver je kan komen als ‘uitvinder’
Meer informatie en video’s:
• PACHIMOKU Maywa Denki Otamatone
Bron 9 Lines
LINES is een interactieve expositie van de Zweedse componist Anders Lind. Elektronica, sensoren en lijnen die door de ruimte lopen vormen samen muziekinstrumenten. Bewegingen worden door sensoren omgezet naar geluiden. Hierdoor ben je als deelnemer zelf onderdeel van het kunstwerk. Er wordt gebruik gemaakt van digitale techniek. De sensoren zijn aangesloten op een Arduino. Dit is een microcontroller die ontwikkeld is voor iedereen die geïnteresseerd is in het maken en ontwerpen van creatieve objecten. Een soort Microbit alleen kan er nog meer mee!
Meer informatie en videos:
Bron 10 Fillip Studio’s
Fillip Studios is een designstudio die zich bezig houden met kunst, wetenschap, technologie en maatschappelijke vraagstukken. In het project Tactile Orchestra hebben ze zachte stoffen en technologie gebruikt om een muur te maken die geluid maakt bij aanraking. Bij aanraking van het zachte oppervlak volgt er een reactie van muziek. Als deelnemer ben je zelf onderdeel van de geluidsmachine. Als deelnemers samenwerken kunnen ze samen een orkest maken.
Meer informatie en video’s:
• Tactile Orchestra Fillip studios
Bron 11 Kouichi Okamoto
Kouichi Okamoto (2004-Nu) is een Japanse geluidsproducent en productontwerper. In het werk Pendulum Sound Machine maakt de ontwerper gebruik van de rotatie van een platenspeler om staande slingers aan te laten bewegen. Deze slingers zorgen op hun beurt weer voor geluid. Je hoeft niet altijd het wiel opnieuw uit te vinden, je kan gebruik maken van bestaande uitvindingen en hier iets aan toevoegen.
Meer informatie en video’s:
Interdisciplinair
Interdisciplinaire kunst is het combineren of zelfs met elkaar versmelten van verschillende vakgebieden. Denk bijvoorbeeld aan het combineren van muziekmachines en theater.
Verdiepende vragen:
• Welke verschillende vakgebieden herken je?
• Welk vakgebied valt het meest op?
• Welk vakgebied zou hier nog meer goed bij gepast hebben?
Bron 12 BOT
BOT is een muziektheatergroep die eigen muziekmachines gebruiken in hun voorstellingen. Ze vinden hun eigen geluidsmachines uit en treden hier als groep mee op.
Meer informatie en video’s:
• Muziekgroep bot op locatie BOT
Bron 13 Petr Válek
Petr Válek (1976) is een Tsjechische kunstenaar. Naast schilderen experimenteert hij met geluid en muziek en maakt constructies van huis- tuin- en keukenmateriaal zoals servies, vergieten, ijzerdraad, toetsenborden en luidsprekers. Hij combineert op gevoel tot hij het geluid heeft gevonden. Zijn constructies draaien soms rond op een oude draaitafel. Soms treedt hij op onder zijn bijnaam Der Marebrechts.
Meer informatie en video’s:
Engagement
Als een kunstenaars geëngageerd werk maakt betekent dit dat hij/zij kunst maakt die betrokken is bij sociale en/of maatschappelijke problemen.
Verdiepende vragen:
• Waarom maken kunstenaars kunstwerken die oplossingen bieden aan maatschappelijke problemen?
• Voor welk probleem zou jij een oplossing willen vinden?
Bron 14 Tomás Saraceno
Tomás Saraceno is een kunstenaar die met zijn kunst laat zien dat hij betrokken is bij sociale en/of maatschappelijke problemen. Zo zoekt hij bijvoorbeeld naar oplossingen voor onze milieuvervuiling. De interactieve installatie genaamd Aero(s)cene maakt geluid. De installatie laat ons weten als het waterpeil daalt of stijgt. De stijging van water door opwarming van de aarde wordt verbeeld door het geluid van de installatie.
Meer informatie en video’s:
• Aero(s)cene, 2019 Tomás Saraceno